Χτίζοντας με φυσικά υλικά - Τεχνική COB-

Πως θα σας φαινόταν η ιδέα να φτιάξετε ένα παγκάκι στον κήπο σας, σε μια παιδική χαρά και γενικότερα οπουδήποτε θέλετε?
Οι προϋποθέσεις για να πετύχει απλές!
1. Να σας αρέσει η λάσπη
2. Κατάλληλα υλικά και
3. Καλή διάθεση και παρέα!

Η λέξη cob  σημαίνει σβώλος. Είναι ουσιαστικά μία από τις αρχαιότερες τεχνικές χτισίματος με υλικά που προέρχονται από την γη και για εργαλεία τα χέρια και τα πόδια μας!

Υλικά:
- αργιλόχωμα :χώμα που έχει περιεκτικότητα σε άργυλο (πηλό) 20-25% .
- άμμος: υπάρχουν δύο ειδών  Η θραυστή (νταμαρίσια) και η ποταμίσια. Εμείς προτιμούμε την          θραυστή
-άχυρο : αυτό που ταΐζουν τα ζωάκια!! Όσο πιο μακρύ, τόσο καλύτερο.
-νερό
- λινάτσα ή μουσαμάς : πάνω σε αυτή θα φτιάχνεται το χαρμάνι μας
- κουβάδες :   είναι σημαντικό όλοι οι κουβάδες να έχουν την ίδια χωρητικότητα αφού θα χρησιμοποιηθούν σαν μεζούρες για την σωστή ανάμιξη των υλικών.

Προετοιμασία

1. Ξεκινώντας λοιπόν πρέπει καταρχήν να δούμε τι χώμα έχουμε στον κήπο μας, καθώς υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχουμε αργιλόχωμα και να μην το ξέρουμε! Κάνουμε λοιπόν το πρώτο μας τεστ:

Για το τεστ αυτό θα χρειαστούμε ένα βαζάκι, ένα μαρκαδόρο, λίγο αλάτι και το χώμα που θέλουμε να ελέγξουμε.

1.    Γεμίζουμε το 1/3 του βάζου με το χώμα και στη συνέχεια βάζουμε νερό μέχρι να γεμίσουν τα 2/3 του βάζου. Προσθέτουμε και μια κουταλιά αλάτι που θα βοηθήσει το διάλυμα να καθαρίσει πιο εύκολα.

2.    Κλείνουμε το καπάκι και το χτυπάμε μέχρι να διαλυθεί τελείως το χώμα στο νερό και να σχηματιστεί ένα ωραίο “σοκολατούχο” ρόφημα!

3.    Το τοποθετούμε πάνω σε μία επίπεδη επιφάνεια. Το μείγμα θα αρχίσει να κατακάθεται.

4.    Στα πρώτα 10 δευτερόλεπτα θα πέσουν στον πάτο του βάζου τα αδρανή (πετραδάκια) και η χοντρή άμμος. Σημειώνουμε στο πλάι του βάζου μία οριζόντια γραμμή στο σημείου που ξεχωρίζει με το πιο πάνω επίπεδο.

5.    Μετά από 10 λεπτά σημειώνουμε πάλι μία οριζόντια γραμμή που πλέον θα μας δείξει πόση ψιλή άμμο και ιλύς έχει το χώμα μας.

6.    Στη συνέχεια περιμένουμε να καθαρίσει το νερό που έχει απομείνει και σημειώνουμε μία τελευταία οριζόντια γραμμή στο σημείο που ξεχωρίζει το νερό από το χώμα. Ανάμεσα στις δύο τελευταίες γραμμές βρίσκεται ο πηλός μας. Ο πηλός για να κατακαθίσει μπορεί να χρειαστούν λίγες ώρες ή ακόμα και μέρες. Στην περίπτωση που το νερό καθαρίσει πολύ γρήγορα (εντός 30 λεπτών) τότε μάλλον θα πρέπει να βρούμε άλλο χώμα.

7.    Πλέον η γραμμές που έχουμε σημειώσει στο βάζο μας δίνουν με καλή προσέγγιση των ποσοστών του αργίλου και άμμου στο χώμα. Στην περίπτωση που έχουμε πολύ περισσότερο πηλό από το 15-25% τότε θα πρέπει να προσθέσουμε άμμο στο τελικό μας μείγμα. Στην αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να προσθέσουμε πηλό ή (καλύτερα) να βρούμε άλλο χώμα. Στο τέλος αφού έχουμε καθορίσει πια είναι περίπου η αναλογία πηλού και άμμου στο χώμα μας, κάνουμε 3-4 τούβλα στα οποία “παίζουμε” με την αναλογία, δηλαδή ένα τούβλο το φτιάχνουμε με λίγο λιγότερο άμμο, ένα με λίγη περισσότερη και το τελευταίο με ακόμη περισσότερη. Το τούβλο που θα είναι πιο σκληρό και δεν θα “τρίβετε” καθορίζει και την τελική μας επιλογή για την αναλογία του χαρμανιού μας.

Είναι σημαντικό το τεστ με το βαζάκι να γίνει περισσότερες από μία φορά με χώματα που έχουμε πάρει από διαφορετικά σημεία. Έτσι θα έχουμε μία καλύτερη εικόνα για το χώμα μας.

2. ΤΟ ΧΑΡΜΑΝΙ

Αφού λοιπόν πλέον ξέρουμε τι χώμα έχουμε έφτασε η ώρα να προσπαθήσουμε να φτιάξουμε το πρώτο μας δοκιμαστικό χαρμάνι.

Φροντίζουμε να μαζέψουμε ότι υλικά χρειαζόμαστε κοντά μας.  Στρώνουμε την λινάτσα σε επίπεδη επιφάνεια και αδειάζουμε στο κέντρο της τα υλικά με τις αναλογίες που έχουμε υπολογίσει, σχηματίζοντας ένα μικρό λόφο. 

·         Ανακατεύουμε τα υλικά πιάνοντας δύο γωνίες της λινάτσας από την ίδια πλευρά (όχι διαγώνια) και τραβάμε ώστε να διπλώσει στη μέση. Τοποθετούμε την λινάτσα στην αρχική της θέση και επαναλαμβάνουμε την διαδικασία πιάνοντας πλέον τις άλλες δύο γωνίες της. Επαναλαμβάνουμε .

·         Αφού ανακατευτούν τα υλικά δημιουργούμε ένα κρατήρα στην μέση του λόφου και προσθέτουμε λίγο νερό. Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αναλογία για το νερό, οπότε είναι προτιμότερο να προσθέτουμε σιγά σιγά νερό, ώστε το μείγμα να μην γίνει πολύ υδαρές. Φτιάχνοντας χαρμάνια θα αποκτήσετε την εμπειρία και θα μπορείτε να κρίνετε πόσο νερό είναι απαραίτητο.

·         Πλέον είμαστε έτοιμοι να πατήσουμε χρησιμοποιώντας τα πόδια μας. Ξεκινάμε να πατάμε από το κέντρο του λόφου προς τα έξω. Στην διαδικασία αυτή φυσικά μπορούν να συμμετάσχουν όσοι περισσότεροι φίλοι έχετε και εάν δεν έχετε σίγουρα θα κάνετε μιας και το cob θα σας φέρει κοντά! Σκοπός είναι να ομογενοποιηθεί το μείγμα, το οποίο θα το καταλάβετε όταν πλέον δεν θα μπορείτε να ξεχωρίσετε την άμμο από το αργιλόχωμα. Για καλύτερη και γρηγορότερη ανάμιξη διπλώστε την λινάτσα όπως περιγράψαμε νωρίτερα.

·         

Ε   Επόμενο βήμα είναι να προσθέσουμε το άχυρο. Απλώνουμε το μείγμα και σκορπάμε άχυρο σε όλη την επιφάνεια. Στη συνέχεια πατάμε ώστε το άχυρο να γίνει ένα με την μάζα του μείγματος. Διπλώνουμε την λινάτσα και ξαναπατάμε. Επαναλαμβάνουμε την διαδικασία όσες φορές χρειαστεί ώστε να μοιραστεί το άχυρο σε όλη τη μάζα. Προσθέτουμε αρκετό άχυρο, τόσο ώστε να μην μπορεί να δεχθεί άλλο. 

·         Πλέον το μείγμα μας είναι έτοιμο για κτίσιμο. Στην περίπτωση που είναι αρκετά υδαρές το αφήνουμε να στεγνώσει λίγο.

3   3. ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ 

ε     Έχουμε επιλέξει την τοποθεσία, έχουμε περίπου σκεφτεί το σχήμα για το παγκάκι μας ( για αρχή προτείνω κυκλικό ή ημικύκλιο), έχουμε κάνει τις δοκιμές που χρειαζόμαστε, είμαστε λοιπόν σχεδόν έτοιμοι!
      Ξεκινώντας λοιπόν το χτίσιμο, το πρώτο πράγμα που κάνουμε όπως και σε όλες τις κατασκευές είναι η εκσκαφή και η θεμελίωση.. Αφού λοιπόν έχουμε καταλήξει στο σχήμα της κατασκευής  ξεκινάμε μια εκσκαφή βάθους 10 εκατοστών και πάχους όσο θέλουμε να είναι το κάθισμα, εκεί ακριβώς  που θα κτίσουμε.

 

     Και ξεκινάμε την θεμελίωση από πέτρες..  Οι πέτρες που χρησιμοποιούμε για την θεμελίωση είναι είναι πέτρες μεγάλες, σκληρές και επίπεδες. Παίζουν σημαντικό ρόλο γιατί θα δεχτούν όλο το βάρος της κατασκευής. Τοποθετούμε τις επιλεγμένες πέτρες δίπλα από το σημείο που θα κτίσουμε, για να μην χρειάζεται όταν αρχίσει το κτίσιμο να πηγαινοερχόμαστε και να χάνουμε το χρόνο μας άσκοπα. Είναι σκόπιμο να παρατηρήσουμε καλά τις πέτρες που έχουμε επιλέξει, ώστε να είναι εύκολο να επιλέγουμε τις κατάλληλες για το συγκεκριμένο σημείο που θα κτίσουμε. Με τον καιρό και αποκτώντας μεγαλύτερη εμπειρία θα είναι περισσότερο εύκολη αυτή η διαδικασία. Γενικός κανόνας είναι ότι όσο πιο ψηλά ανεβαίνουμε χρησιμοποιούμε και μικρότερες πέτρες. Ξεκινάμε λοιπόν το κτίσιμο χρησιμοποιώντας πάντα τις μεγαλύτερες σε επιφάνεια, προκειμένου να δημιουργήσουμε μία σταθερή βάση πάνω στην οποία θα κτιστούν οι επόμενες. Με αυτό τον τρόπο ελαχιστοποιούμε επίσης το να σηκώνουμε μεγάλες πέτρες σε μεγαλύτερο ύψος. Ένας δεύτερος κανόνας είναι ότι αποφεύγουμε να δημιουργούμε κατά το κτίσιμο κάθετους αρμούς, δηλαδή φροντίζουμε ώστε ο αρμός μεταξύ δύο διαδοχικών πετρών να γεφυρώνεται από την πέτρα που βρίσκεται από πάνω. Έτσι ελαχιστοποιούμε την πιθανότητα να έχουμε κάθετες ρωγμές που μπορούν να σκίσουν την κατασκευή στα δύο. Όταν φτάσουμε στο επιθυμητό ύψος φροντίζουμε η τελευταία στρώση πέτρας να δημιουργεί μία επίπεδη – οριζόντια επιφάνεια. Δεν χρειάζεται βέβαια να είναι απόλυτα επίπεδη αλλά αυτό που πρέπει να αποφευχθεί είναι η επιφάνεια να έχει κλίση προς το εξωτερικό των τοίχων διότι το cob που θα μπει από πάνω θα έχει τότε την τάση να γλιστρήσει. 
 
     4. ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ
     Το cob είναι ένα υλικό το οποίο δίνει μεγάλη ελευθερία στην κατασκευή. Το κτίσιμο με cob δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από τη γλυπτική. Δίνεται η δυνατότητα να κατασκευαστούν οργανικά σχήματα όπου οι καμπύλες και η έλλειψη γωνιών αποτελούν βασικό χαρακτηριστικό.
      Το κτίσιμο αρχίζει με την τοποθέτηση υλικού πάνω στο πέτρινο τοιχίο της θεμελίωσης. Τοποθετούμε cob σε όλο το μήκος και πλάτος της.

      Αφού έχουμε τοποθετήσει ένα αρκετά παχύ στρώμα από cob έχουμε δύο επιλογές για να συνεχίσουμε. Η πρώτη είναι να συνεχίσουμε το κτίσιμο μέχρι το ύψος που θέλουμε με cob. Η δεύτερη και πιο γρήγορη είναι να χρησιμοποιήσουμε γαιόσακος ή απλά το σακί που βάζουν της πατάτες (πωλήται σε μέτρα). Φτιάχνουμε ένα χαρμάνι cob με αναλογία αργιλόχωμα - άμμος 1:1, χωρίς άχυρο και με ελάχιστη υγρασία. Τοποθετούμε το μείγμα μέσα στο σακί και αρχίζουμε και δίνουμε ύψος (και σχήμα ) πολύ γρήγορα στο παγκάκι μας.

          Συμβουλή: Όταν τοποθετούμε τα γεμισμένα σακιά, καλό είναι με κάποιο τρόπο να συμπιέζουμε  ώστε να γίνονται πιο σταθερά.

    Αφού λοιπόν φτάσουμε στο επιθυμητό ύψος ξεκινάμε πάλι την επικάλυψη με cob.
     

    5. ΕΠΙΧΡΙΣΜΑ

     Έχουμε φτάσει λοιπόν στο σημείο που το παγκάκι μας είναι σχεδόν έτοιμο. Το μόνο πράγμα που λείπει για να ολοκληρωθεί είναι η τελευταία στρώση που θα είναι και η προστασία της κατασκευής μας.  

      Τα υλικά που χρησιμοποιούμε είναι : 

•        αργιλόχωμα περασμένο από ψιλή σίτα
•        άμμο 
•        γλουτολίνη
•        γιδόμαλλο
•        λινελαιο

      Οι αναλογίες αργιλοχώματος/άμμου είναι ίδιες με αυτές που χρησιμοποιήσαμε για το

      κτίσιμο, δηλαδή αυτές που προέκυψαν από το τεστ του αργιλοχώματος.Ξεκινάμε με το να διαλύσουμε καλά την γλουτολίνη μέσα στο νερό (1 κουτί γλουτολίνη σε κουβά 10 λίτρων νερού). Η γλουτολίνη μπαίνει για να μειώσουμε την πιθανότητα να τρίβει το επίχρισμα. Επίσης βοηθάει να κολλήσει καλύτερα το επίχρισμα πάνω στην κατασκευή. Στην συνέχεια προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά. Στην συνέχεια προσθέτουμε την άμμο. Το μείγμα που θέλουμε πρέπει να είναι παχύρευστο, αλλά επίσης υδαρές για να μπορούμε να το απλώνουμε στην επιφάνεια με το μυστρί μας. Όσο πιο αργά στεγνώσει το κάθε χέρι, τόσο λιγότερο ρηγματώνεται, και αυξάνεται η συνοχή του.

      Εαν η κατασκευή μας είναι προστατευμένη από την βροχή μπορούμε να σταματήσουμε έδω. Εαν όχι τότε προχωράμε με τοποθέτηση λινελαίου και κεριού.

      Η τοποθέτηση του λινελαίου έχει σκοπό να σκληρύνει την επιφάνεια της κατασκευής  αλλά παράλληλα να το αδιαβροχοποιήσει σε μεγάλο βαθμό. Πριν το τοποθετήσουμε κάνουμε έλεγχο σε όλο την κατασκευή και εάν έχει ρωγμές τις κλείνουμε βρέχοντας ελαφρά τοπικά και περνώντας με ένα μυστρί. Δίνουμε λίγο χρόνο να στεγνώσουν τα σημεία που βρέξαμε και πλέον είμαστε έτοιμοι να περάσουμε το λινέλαιο. Για να αυξήσουμε την διεισδυτικότητα του , το βράζουμε και επίσης χρησιμοποιούμε διαλύτη (προσοχή πρώτα βράζουμε και μετά προσθέτουμε το διαλύτη). Το λινέλαιο το περνάμε με πινέλο σε τέσσερα χέρια προσέχοντας να στεγνώνει το κάθε χέρι πριν περάσουμε το επόμενο.

◦     Το 1ο αποτελείται από 100% βρασμένο λινέλαιο

◦     Το 2ο από 75% βρασμένο λινέλαιο και 25% διαλύτη

◦     Το 3ο από 50% βρασμένο λινέλαιο και 50% διαλύτη

◦     Το 4ο από 25% βρασμένο λινέλαιο και 75% διαλύτη

◦     Το 4ο χέρι μπορεί να επαναληφθεί μέχρι που η κατασκευή σταματήσει να το απορροφά.

    Τότε σκουπίζουμε το πλεονάζον λάδι και ήρθε πλέον η στιγμή να περάσουμε το κερί.

    Το κέρωμα βοηθάει στην πλήρη αδιαβροχοποίηση του δαπέδου, ενώ παράλληλα ζωντανεύει το χρώμα του.  Η διαδικασία ξεκινάει λιώνοντας το κερί. Αφού γίνει τελείως ρευστό προσθέτουμε βρασμένο λινέλαιο σε αναλογία 1 μέρος κερί με 5 μέρη λινέλαιο. Ανακατεύουμε και όταν ομογενοποιηθεί το μείγμα, το απλώνουμε στο δάπεδο χρησιμοποιώντας ένα πανί. Κάνουμε κυκλικές κινήσεις απλώνοντας  ομοιόμορφα στην επιφάνεια. Προσέχουμε να απλωθεί παντού γεμίζοντας τα όποια μικρά κενά μπορεί να υπάρχουν.  Δεν ακουμπάμε μέχρι να στεγνώσει τελείως. Για να ελέγξουμε εάν έγινε σωστά, όταν έχει στεγνώσει ρίχνουμε λίγο νερό πάνω του και παρατηρούμε εάν αυτό παραμένει στην επιφάνεια  χωρίς να απορροφάται.

                                         

    

Πηγη: http://www.cob.gr/ 

              ΣΕΟ